Od - İskender Pala

Beni bende demen bende değilem

Bir ben vardır bende benden içeru

Kitabın her bölüm başında olduğu gibi ben de Yunus Emre’den birkaç kelimeyle başlayayım istedim yazıma.

Öncelikle işin içinde Yunus Emre gibi bir bilge, bir düşünür, bir ozan olunca kitap eğer gerçekten acemi ellerden çıkmadıysa okura keyif vereceğini daha kapağını açmadan garanti ediyor. Nitekim İskender Pala için bu saatten sonra ‘acemi’ demek mümkün olamayacağına göre ben de Od’u keyif duyarak, zevk alarak okudum. Ancak yine de okudukça ve kitap bitince keşke daha özenli ellerden çıksaymış diye düşünmedim değil. Hem yazım hataları nedeniyle hem kurgudaki eksikler nedeniyle hem de tarz nedeniyle.   

Kitabın kurgusu kesinlikle daha uzun ve daha ayrıntılı olarak oluşturulmayı hak ediyormuş bence. Biraz daha Yunus Emre’ye yakışır bir dille, okurun gönül teline dokunarak, hikaye daha ince ince daha ilmek ilmek dokunabilirmiş. Ama biraz çalakalem kotarılmış gibi duruyor sanki. Okurun Yunus’u da İsmail’i de yeterince içselleştirmesine olanak sağlayacak bir derinlik ne yazık ki yok kitapta. Belki birinci tekil şahıs olarak anlatılması doğru olmamış. İsmail’de o kadar sorun yok da Yunus Emre’de üçüncü tekil şahıs kullanılması daha yerinde olabilirmiş. Çünkü hikayeyi kahramanın kendi ağzından dinleyince ve bu kahraman da Yunus Emre olunca ortaya bir çelişki çıkmış. Yunus’un mütevazılığı sebebiyle marifetlerinin, mucizelerinin dile getirilişi biraz havada kalmış doğal olarak. Anlatmasa olmaz çünkü hikaye yürümez, anlatsa olmaz bu kez de kendisiyle övünüyormuş gibi olur. Bu nedenle de ‘meğerse ben yapmışım, hiç farkında değilken yapmışım, herkes yaptığımı görüyor ama ben göremiyorum’ gibi açıklama gereklilikleri doğmuş ama bunlar da okuru ister istemez biraz aşağıya çekiyor. Kitabın sonu da biraz fazla apar topar bitiyor.

Gelelim kitabın diline ve yaratılan atmosfere. Bir yere kadar fena olmamış demek boynumun borcu. Yani çok da kötü değil. Kendimi kaptırmadıysam da hikayeden etkilendiğim bölümler oldu. Hatta birkaç yerde gözyaşlarımı tutamadım. Ama bu durum yazan kişiden çok yazılan kişiden kaynaklanıyordu kanaatindeyim yine de. Neyse. Kitabı okurken aklıma Yargu geldi. Ezel Akay ve Haldun Çubukçu’nun birlikte yazdıkları bir dönem romanı. Ve Od ile aynı dönemi anlatıyor. Orada kullanılan dil ve yaratılan atmosfer çok daha büyüleyici ve içine çekiciydi. Ezel Akay vesilesiyle Karagöz Hacivat Neden Öldürüldü filmi akla gelmiştir hemen. Oradaki dil, tarz ve anlatım da dönem itibarıyla Od’a göre daha bir yerine oturuyordu diye düşünüyorum.

Bir de İskender Pala’nın ‘muhafazakar’ kişiliği var tabii ki işin içinde. Dinsel anlamda biraz fazlaca belirli bir tarafa doğru yontulmuş, yontulmaya çalışılmış hikaye. Yunus Emre’nin dini görüşüne ters değil belki ama dünya görüşünü okura aktarmaya yetmeyecek bir daralmaya, eksikliğe neden olmuş söz konusu yaklaşım. Keza Mevlana’dan, Hacı Bektaş-ı Veli’den, Taptuk Emre’den söz ederken de aynı durum geçerli. Madem böyle bir hikaye yazılacak o zaman tasavvufun, sufizmin de hakkını vermek gerekir.

Uzun sözün kısası birkaç eksiğiyle birlikte konusu güzel, hikayesi güzel bir roman olmuş. Keyifle okunabilir.

O zaman başladığımız gibi yine Bizim Yunus'tan birkaç kelimeyle bitirelim yazımızı:

Acep şu yerde varm'ola

Şöyle garip bencileyin

Bağrı başlı gözü yaşlı

Şöyle garip bencileyin

Gezdim Rum ile Şam'ı

Yukarı illeri kamu

Çok istedim bulamadım

Şöyle garip bencileyin

Kimseler garip olmasın

Hasret oduna yanmasın

Hocam kimseler duymasın

Şöyle garip bencileyin

Söyler dilim ağlar gözüm

Gariplere göynür özüm

Meğer ki gökte yıldızım

Şöyle garip bencileyin

Nice bu dert ile yanam

Ecel ere bir gün ölem

Meğer ki sinimde bulam

Şöyle garip bencileyin

Bir garip ölmüş diyeler

Üç günden sonra duyalar

Soğuk su ile yuyalar

Şöyle garip bencileyin

Hey Emre'm Yunus biçare

Bulunmaz derdine çare

Var imdi gez şardan şara

Şöyle garip bencileyin